KONOPNICKA Maria - (1842-1910)

 

Pseudonim Jan Sawa, poetka, nowelistka, powieściopisarka, prozaik, krytyk, publicystka. Uczyła się krótko na pensji sióstr sakramentek w Warszawie, przez całe życie dokształcała się we własnym zakresie. Wychowywała 6 dzieci, utrzymując się z dochodów niewielkiego dzierżawionego folwarku. Debiutowała jako poetka w prasie 1870. W latach 1877-1890 przebywała w Warszawie. W latach 1884-1886 redagowała pismo dla kobiet "Świt". Od 1890 przebywała w kilku krajach Europy Zachodniej, współpracując z prasą krajową, zrzeszeniami polskimi na obczyźnie, Macierzą Szkolną, komitetami pomocy dla wywłaszczonej ludności Górnego Śląska i Wielkopolski, a także współorganizowała międzynarodowy protest przeciwko prześladowaniu dzieci polskich we Wrześni (1901-1902). 1903 otrzymała w darze zakupiony ze składek społeczeństwa dworek w Żarnowcu. 1905-1907 przebywała w Warszawie, organizowała pomoc dla uwięzionych przez władze carskie i ich rodzin. W swych utworach ukazywała krzywdę społeczną. Liryki stylizowane na ludowe "A jak poszedł król na wojnę" z 1887 r., obrazki realistyczne "W piwnicznej izbie" z 1888r., wiersze i opowieści dla dzieci "O krasnoludkach i sierotce Marysi" z 1896 r., poemat z dziejów polskiej emigracji "Pan Balcer w Brazylii" z 1910 r., wiersze patriotyczne "Rota" z 1908 roku. Utrzymywała stałe kontakty z Dąbrową. To właśnie Huta Bankowa stała się tłem do napisania noweli "Dym". Bezdomnym dzieciom z Dąbrowy poświęciła krótkie opowiadanie pt. "Hanysek". W "Jasełkach" autorka wprowadza postać górnika, który wygłasza mowę, zaczynającą się od słów: "Hej, górnicy my z Dąbrowy...". Górnicy z Dąbrowy byli również inspiracją do napisania wiersza pt. "Ofiara pracy".